Статья посвящена всестороннему анализу феномена ценности в философии, а также исследованию происхождения самого понятия «ценность» и формированию аксиологии как самостоятельной философской дисциплины. Рассматриваются ключевые этапы эволюции учения о ценностях в контексте идей Г. Риккерта, М. Шелера, Н. фон Гартмана, а также представителей религиозно-философской традиции - Н. О. Лосского и Д. фон Гильдебранда. Особое внимание уделяется различиям между объективистским и субъективистским подходами к пониманию ценностей, а также роли интуиции, разума и духовного опыта в их постижении. Проанализированы современные концепции, появившиеся во второй половине XX века, в том числе теории ценностных ориентаций, играющих ключевую роль в процессе социализации личности и культурной самоидентификации. Авторы обосновывают продуктивность деятельностного подхода и принципа культуроисторизма для анализа сущности ценностей, подчеркивая их динамический и контекстуальный характер. Ценность рассматривается как надполезностное смысловое отношение человека к действительности, формирующееся в ходе исторического развития, практической деятельности и культурного взаимодействия. Статья представляет интерес как для философов, так и для социологов, культурологов и исследователей гуманитарного знания.

https://doi.org/10.48081/QWNU8778

2025

Выпуск 3

В условиях стремительной цифровизации все сферы человеческой деятельности, включая образование, претерпевают глубокие трансформации. Статья посвящена философскому осмыслению современного образовательного процесса на стыке человека и алгоритма. Авторы анализируют динамичные изменения, вызванные интеграцией цифровых технологий, искусственного интеллекта и алгоритмических систем в образовательную среду. Основное внимание уделяется вопросу: сохраняется ли роль человека как субъекта образования или он постепенно уступает место цифровым посредникам? В ходе исследования рассматриваются ключевые категории философии образования – субъект, знание, ценность, автономия – в контексте вызовов цифрового мира. Методология опирается на герменевтический, феноменологический и критико-аналитический подходы, а также включает междисциплинарный и контекстуальный анализ. Авторы приходят к выводу, что философия образования в эпоху цифровизации требует переосмысления устоявшихся традиционных категорий и акцента на гуманистические ориентиры, в которых человек не противопоставляется алгоритму, а сохраняет свою центральную роль благодаря способности к критическому мышлению, творчеству, интерпретации, рефлексии и этическому выбору. Статья адресована исследователям, философам и разработчикам образовательных стратегий, стремящимся осмыслить новое качество образования в цифровую эпоху, а также преподавателям и практикам, заинтересованным в инновационных подходах к обучению.

https://doi.org/10.48081/NUDB7692

2025

Выпуск 3

Данная статья посвящена социально-философскому анализу трансформации ценностных ориентиров молодёжи Казахстана на фоне взаимодействия традиционных и западных культурных влияний. В фокусе исследования – возрастная группа от 18 до 35 лет, находящаяся в эпицентре социокультурных изменений, вызванных глобализацией, цифровой средой и модернизацией. Цель работы – выявить особенности мировоззренческих установок современной молодёжи, а также выявить соотношение между устойчивыми традиционными ценностями (семья, религия, национальная идентичность) и новыми, преимущественно западными ориентирами (индивидуализм, личная свобода, карьеризм, толерантность). Методологическую основу статьи составляют сравнительный и содержательный анализ, контент-анализ, интерпретация социологических данных. Использованы результаты опросов, проведённых в Казахстане и в международных сравнительных исследованиях. Автор приходит к выводу, что для молодого поколения характерна гибридная система ценностей, в которой традиционные ориентиры не отрицаются, а переплетаются с новыми установками. Такой синтез отражает не столько кризис идентичности, сколько её адаптивную эволюцию в условиях культурного многообразия и социального ускорения.

https://doi.org/10.48081/IELH8802

2025

Выпуск 3

This article offers a philosophical interpretation of compliance culture within the modern university as a form of ethical and normative organization of academic life. Compliance is understood not merely as a mechanism of legal and regulatory conformity, but as a proactive system of values and norms aimed at fostering a responsible and just educational environment. Drawing on classical philosophical traditions, compliance culture is conceptualized as the «moral architecture» of the university - a normative framework that ensures a balance between rule-based governance, academic freedom, and mutual trust. The university, in this perspective, is not only a site of knowledge transmission (episteme), but also a moral space where collective norms of justice, responsibility, and autonomy are shaped. Through the lens of the ethics of responsibility, the phenomenology of trust, and critiques of institutional reason, the article explores how compliance culture contributes to the moral legitimacy of the academic community. The authors argue that fostering such a culture requires a careful balance between normative structures and the existential freedom of academic actors. In the context of digitalization and increasing regulatory pressures, compliance is emerging as an essential element of the philosophy of education and a new form of institutionalized humanism.

https://doi.org/10.48081/ECAA8826

2025

Выпуск 3

There is still no consensus on what specific paths of social development are necessary to improve the living conditions of society. As some studies show, different cultures may have different ideas about how social development should occur, and that preferred trajectories of social development may differ across cultures [1, p. 731]. The purpose of this article is to explore modernization as one of the ways of development of modern society and to show what positive and negative consequences this process has. It should be noted that the theory of modernization does not lose its relevance, since today modernization is considered not only as a process of replacing a traditional society with a modern one, but above all as social changes in society through its holistic qualitative renewal [2, p. 83]. The value of this study lies in the application of the identification of positive and negative aspects of modernization for the development of key recommendations within the framework of the development of modernization processes in Kazakhstan. To reveal the phenomenon of modernization the following methods and principles were used: the principle of historicism, the principle of concreteness, comparative analysis, categories of essence and phenomenon, form and content.

https://doi.org/10.48081/FYQA6954

2025

Выпуск 3

Алаш философиясы қазақтағы ағартушылық ісінің екі буын арасындағы сабақтастыққа және кез келген мәселені ұлт тұрғысынан сыни ойлау, ұлттық менталитет іргетасын мықтап қалау идеясына құрылады. Тәуелсіздік алғаннан кейін қазақ халқының ұлттық санасы мен тарихи жады жаңғырып, ұлттың рухани болмысын айқындайтын төл құндылықтарымыз қайта жаңғыра бастады. Кеңестік дәуірде саяси қуғын-сүргінге ұшыраған Алаш зиялыларының ғылыми мұрасы бүгінгі күні қайта зерделеуді қажет етеді. Алаш қайраткерлерінің идеялары — қазіргі ұрпақты ұлтжанды, кемел тұлға ретінде қалыптастыру жолында маңызды рухани бағдарға айналды. Алаш зиялыларының қай-қайсысы болса да ұлттық дүниетаным кеңістігінде сіңірген еңбектері орасан зор. Аталмыш мақалада Алаш қайраткерлерінің философиялық мұраларына ғылыми-теориялық тұрғыдан талдау жасалынып, оқу-тәрбие,ғылым үдерісінде,қоғамда ұлттық сана қуатын жетілдірудің мүмкіндіктері айқындалып, соның негізінде ұлттық тұлға қалыптастырудың тұжырымдамасы туралы мәселелер қарастырылады. Сонымен қатар қазақ философиясының ғасырлар бойы дамып жүйеленген тағылымдық-тәрбиелік тәжірибесі, ұлттық тұлғаға қатысты ғылыми-теориялық ой-пікірлері,оның ішінде Алаш қайраткерлерінің философиялық еңбектеріндегі тұлға қалыптастыру,ұлттық сананы жаңғырту мен жасампаз етудегі жөніндегі пікірлеріне талдау жасалынады. Алаш қайраткерлерінің ұлттық көзқарастарын танытатын мұралары негізінде ұлттық тұлға қалыптастыруда «ұлттық болмыс», «жан-жақты жетілген тұлға», «ұлттық тұлға»т.б. ұғымдарына салыстырмалы талдау арқылы сипаттама беріледі.

https://doi.org/10.48081/ZRLC9898

2025

Выпуск 2

Статья посвящена анализу концепции трансгуманизма как философского и культурного явления, направленного на радикальное преобразование человеческой природы посредством технологий. В работе рассматриваются основные идеи трансгуманизма, его исторические корни и ключевые направления развития. Автор уделяет особое внимание философским аспектам трансгуманистической мысли, таким как проблема идентичности, моральные и этические вызовы, а также последствия перехода от человека к постчеловеку. В статье анализируются взгляды ведущих представителей трансгуманизма, а также исследуется влияние научных достижений в области биотехнологий, искусственного интеллекта и нейроинженерии на будущее человечества. Обсуждается вопрос допустимости и пределов трансформации человеческой природы: возможные преимущества, такие как продление жизни, повышение когнитивных способностей и устранение биологических ограничений, сопоставляются риски, включая социальное неравенство, утрату аутентичности и возможные угрозы автономии личности. В статье также рассматриваются вопросы идентичности, автономии и моральной ответственности в условиях технологического усовершенствования человека, а также критические аргументы противников трансгуманизма, утверждающих, что радикальное изменение человеческой природы может привести к непредсказуемым последствиям. Автор исследует и ключевые направления трансгуманистического проекта: генную инженерию, кибернетические имплантаты и цифровое бессмертие; потенциальные выгоды этих технологий, такие как продление жизни, усиление когнитивных способностей и освобождение от биологических ограничений, наряду с рисками, включая рост неравенства, социальную фрагментацию и утрату традиционных представлений о человеческой сущности.

https://doi.org/10.48081/EBFF5673

2025

Выпуск 2

Бұл мақалада цифрлық гуманитаристика мен философия арасындағы өзара байланыс, сондай-ақ Қазақстандағы осы ғылыми бағыттың қалыптасу ерекшеліктері мен даму мүмкіндіктері қарастырылған. Мақаланың басты мақсаты – цифрлық гуманитаристика ұғымының теориялық-әдіснамалық негіздерін талдау, осы саладағы әлемдік тәжірибелерді зерделей отырып, Қазақстанда цифрлық гуманитаристиканы білім беру мен ғылыми-зерттеу жүйесіне енгізудің нақты жолдарын айқындау болып табылады. Зерттеу барысында теориялық талдау, тарихи-хронологиялық әдіс, контент-талдау, сондай-ақ ғылыми еңбектер мен ресми құжаттарды салыстырмалы зерделеу әдістері кешенді түрде қолданылды. Нәтижелер көрсеткендей, цифрлық гуманитаристика дәстүрлі гуманитарлық ғылымдар мен заманауи ақпараттық технологияларды біріктіре отырып, үлкен деректер (big data), жасанды интеллект, виртуалды және кеңейтілген шындық (AR/VR) сияқты жаңа технологияларды белсенді пайдаланады. Авторлар цифрлық гуманитаристиканы білім беру жүйесіне кеңінен енгізу ғылыми зерттеу нәтижелерінің қолжетімділігін арттырып, академиялық қауымдастықты цифрландыруға оң әсер ететінін тұжырымдайды. Сонымен қатар, мақалада цифрлық технологияларды гуманитарлық зерттеулерге енгізудің этикалық-әлеуметтік аспектілері және білім беру жүйесін цифрлық трансформациялаудың әдістемелік мәселелері кеңінен талқыланған. Авторлар қазақстандық ғылыми орта мен білім беру мекемелерінде цифрлық гуманитаристикаға арналған арнайы ғылыми жобалар мен мамандықтарды енгізудің қажеттігін атап өтеді. Бұл, өз кезегінде, гуманитарлық ғылымдардың халықаралық деңгейдегі бәсекеге қабілеттілігін арттырады.

https://doi.org/10.48081/WCTA9395

2025

Выпуск 2

The article is devoted to the philosophical analysis of the evolution of artificial intelligence (AI) through the prism of dialectical methodology, where AI is considered as part of technological revolutions. The authors trace the development of AI since the 1950s, when its foundation was laid, based on logical rules, but which was characterized by limited flexibility. In the 1970s and 1980s, expert systems such as MYCIN formalized knowledge in narrow areas, but failed to cope with non-standard tasks. The breakthrough began in the 2000s and is associated with the transition to machine learning, as well as neural networks. All this allowed AI to process big data and solve problems such as image recognition. Despite all the positive trends, problems of algorithm opacity have also arisen. The dialectical method identifies the main contradictions: technological capabilities versus transparency, centralization of development versus decentralization, mass unemployment versus jobs, personalization versus privacy protection. These conflicts are analyzed to find constructive solutions that promote responsible AI development. The authors emphasize the degree of philosophical understanding to form clear boundaries that ensure the coexistence of humans and intelligent systems. In view of the large-scale involvement of AI in all areas of society, AI research involves an interdisciplinary approach that opens up new prospects for research into human society.

https://doi.org/10.48081/MFTB5613

2025

Выпуск 2

Бұл мақалада қазақ ағартушылық ойының көрнекті өкілдері — Абай Құнанбайұлы мен Сұлтанмахмұт Торайғыровтың дінге деген философиялық көзқарастары салыстырмалы түрде талданады. Екі ойшыл да дінді адамның рухани дамуы мен адамгершілік кемелденуінің негізі деп түсіндіргенімен, олардың дінді пайымдау бағыттарында өзіндік ерекшеліктер байқалады. Абай дінді ішкі руханият пен жүрек тәрбиесінің қайнар көзі ретінде бағалап, сопылық ілімнің идеяларын гуманистік тұрғыдан қабылдады. Оның түсінігінде дін — адамның жан дүниесін тазартып, толық адам деңгейіне жетудің жолы. Ал Сұлтанмахмұт Торайғыров дінді әлеуметтік прогресс пен әділеттілік үшін қажет құрал ретінде қарап, діни догматизм мен сауатсыздықты батыл сынады. Ол діни сенімнің ағартушылық әлеуетін алға тартып, заманауи білім мен ғылымды бірінші орынға қойды. Мақалада екі ойшылдың шығармалары мен оларды зерттеген ғалымдардың еңбектеріне сүйене отырып, олардың дінге көзқарастарының ұқсастықтары мен айырмашылықтары ғылыми негізде сараланады. Сондай-ақ қазақ ағартушылық дәстүріндегі діннің рөлі мен оның философиялық мәні ашып көрсетіледі. Зерттеу нәтижелері қазақ ойшылдарының діни дүниетанымының тереңдігін және олардың заманауи қоғам үшін маңыздылығын айқындауға бағытталған.

https://doi.org/10.48081/PYGO1960

2025

Выпуск 2