Алаш философиясы қазақтағы ағартушылық ісінің екі буын арасындағы сабақтастыққа және кез келген мәселені ұлт тұрғысынан сыни ойлау, ұлттық менталитет іргетасын мықтап қалау идеясына құрылады. Тәуелсіздік алғаннан кейін қазақ халқының ұлттық санасы мен тарихи жады жаңғырып, ұлттың рухани болмысын айқындайтын төл құндылықтарымыз қайта жаңғыра бастады. Кеңестік дәуірде саяси қуғын-сүргінге ұшыраған Алаш зиялыларының ғылыми мұрасы бүгінгі күні қайта зерделеуді қажет етеді. Алаш қайраткерлерінің идеялары — қазіргі ұрпақты ұлтжанды, кемел тұлға ретінде қалыптастыру жолында маңызды рухани бағдарға айналды. Алаш зиялыларының қай-қайсысы болса да ұлттық дүниетаным кеңістігінде сіңірген еңбектері орасан зор. Аталмыш мақалада Алаш қайраткерлерінің философиялық мұраларына ғылыми-теориялық тұрғыдан талдау жасалынып, оқу-тәрбие,ғылым үдерісінде,қоғамда ұлттық сана қуатын жетілдірудің мүмкіндіктері айқындалып, соның негізінде ұлттық тұлға қалыптастырудың тұжырымдамасы туралы мәселелер қарастырылады. Сонымен қатар қазақ философиясының ғасырлар бойы дамып жүйеленген тағылымдық-тәрбиелік тәжірибесі, ұлттық тұлғаға қатысты ғылыми-теориялық ой-пікірлері,оның ішінде Алаш қайраткерлерінің философиялық еңбектеріндегі тұлға қалыптастыру,ұлттық сананы жаңғырту мен жасампаз етудегі жөніндегі пікірлеріне талдау жасалынады. Алаш қайраткерлерінің ұлттық көзқарастарын танытатын мұралары негізінде ұлттық тұлға қалыптастыруда «ұлттық болмыс», «жан-жақты жетілген тұлға», «ұлттық тұлға»т.б. ұғымдарына салыстырмалы талдау арқылы сипаттама беріледі.

https://doi.org/10.48081/ZRLC9898

2025

Выпуск 2

Статья посвящена анализу концепции трансгуманизма как философского и культурного явления, направленного на радикальное преобразование человеческой природы посредством технологий. В работе рассматриваются основные идеи трансгуманизма, его исторические корни и ключевые направления развития. Автор уделяет особое внимание философским аспектам трансгуманистической мысли, таким как проблема идентичности, моральные и этические вызовы, а также последствия перехода от человека к постчеловеку. В статье анализируются взгляды ведущих представителей трансгуманизма, а также исследуется влияние научных достижений в области биотехнологий, искусственного интеллекта и нейроинженерии на будущее человечества. Обсуждается вопрос допустимости и пределов трансформации человеческой природы: возможные преимущества, такие как продление жизни, повышение когнитивных способностей и устранение биологических ограничений, сопоставляются риски, включая социальное неравенство, утрату аутентичности и возможные угрозы автономии личности. В статье также рассматриваются вопросы идентичности, автономии и моральной ответственности в условиях технологического усовершенствования человека, а также критические аргументы противников трансгуманизма, утверждающих, что радикальное изменение человеческой природы может привести к непредсказуемым последствиям. Автор исследует и ключевые направления трансгуманистического проекта: генную инженерию, кибернетические имплантаты и цифровое бессмертие; потенциальные выгоды этих технологий, такие как продление жизни, усиление когнитивных способностей и освобождение от биологических ограничений, наряду с рисками, включая рост неравенства, социальную фрагментацию и утрату традиционных представлений о человеческой сущности.

https://doi.org/10.48081/EBFF5673

2025

Выпуск 2

Бұл мақалада цифрлық гуманитаристика мен философия арасындағы өзара байланыс, сондай-ақ Қазақстандағы осы ғылыми бағыттың қалыптасу ерекшеліктері мен даму мүмкіндіктері қарастырылған. Мақаланың басты мақсаты – цифрлық гуманитаристика ұғымының теориялық-әдіснамалық негіздерін талдау, осы саладағы әлемдік тәжірибелерді зерделей отырып, Қазақстанда цифрлық гуманитаристиканы білім беру мен ғылыми-зерттеу жүйесіне енгізудің нақты жолдарын айқындау болып табылады. Зерттеу барысында теориялық талдау, тарихи-хронологиялық әдіс, контент-талдау, сондай-ақ ғылыми еңбектер мен ресми құжаттарды салыстырмалы зерделеу әдістері кешенді түрде қолданылды. Нәтижелер көрсеткендей, цифрлық гуманитаристика дәстүрлі гуманитарлық ғылымдар мен заманауи ақпараттық технологияларды біріктіре отырып, үлкен деректер (big data), жасанды интеллект, виртуалды және кеңейтілген шындық (AR/VR) сияқты жаңа технологияларды белсенді пайдаланады. Авторлар цифрлық гуманитаристиканы білім беру жүйесіне кеңінен енгізу ғылыми зерттеу нәтижелерінің қолжетімділігін арттырып, академиялық қауымдастықты цифрландыруға оң әсер ететінін тұжырымдайды. Сонымен қатар, мақалада цифрлық технологияларды гуманитарлық зерттеулерге енгізудің этикалық-әлеуметтік аспектілері және білім беру жүйесін цифрлық трансформациялаудың әдістемелік мәселелері кеңінен талқыланған. Авторлар қазақстандық ғылыми орта мен білім беру мекемелерінде цифрлық гуманитаристикаға арналған арнайы ғылыми жобалар мен мамандықтарды енгізудің қажеттігін атап өтеді. Бұл, өз кезегінде, гуманитарлық ғылымдардың халықаралық деңгейдегі бәсекеге қабілеттілігін арттырады.

https://doi.org/10.48081/WCTA9395

2025

Выпуск 2

The article is devoted to the philosophical analysis of the evolution of artificial intelligence (AI) through the prism of dialectical methodology, where AI is considered as part of technological revolutions. The authors trace the development of AI since the 1950s, when its foundation was laid, based on logical rules, but which was characterized by limited flexibility. In the 1970s and 1980s, expert systems such as MYCIN formalized knowledge in narrow areas, but failed to cope with non-standard tasks. The breakthrough began in the 2000s and is associated with the transition to machine learning, as well as neural networks. All this allowed AI to process big data and solve problems such as image recognition. Despite all the positive trends, problems of algorithm opacity have also arisen. The dialectical method identifies the main contradictions: technological capabilities versus transparency, centralization of development versus decentralization, mass unemployment versus jobs, personalization versus privacy protection. These conflicts are analyzed to find constructive solutions that promote responsible AI development. The authors emphasize the degree of philosophical understanding to form clear boundaries that ensure the coexistence of humans and intelligent systems. In view of the large-scale involvement of AI in all areas of society, AI research involves an interdisciplinary approach that opens up new prospects for research into human society.

https://doi.org/10.48081/MFTB5613

2025

Выпуск 2

Бұл мақалада қазақ ағартушылық ойының көрнекті өкілдері — Абай Құнанбайұлы мен Сұлтанмахмұт Торайғыровтың дінге деген философиялық көзқарастары салыстырмалы түрде талданады. Екі ойшыл да дінді адамның рухани дамуы мен адамгершілік кемелденуінің негізі деп түсіндіргенімен, олардың дінді пайымдау бағыттарында өзіндік ерекшеліктер байқалады. Абай дінді ішкі руханият пен жүрек тәрбиесінің қайнар көзі ретінде бағалап, сопылық ілімнің идеяларын гуманистік тұрғыдан қабылдады. Оның түсінігінде дін — адамның жан дүниесін тазартып, толық адам деңгейіне жетудің жолы. Ал Сұлтанмахмұт Торайғыров дінді әлеуметтік прогресс пен әділеттілік үшін қажет құрал ретінде қарап, діни догматизм мен сауатсыздықты батыл сынады. Ол діни сенімнің ағартушылық әлеуетін алға тартып, заманауи білім мен ғылымды бірінші орынға қойды. Мақалада екі ойшылдың шығармалары мен оларды зерттеген ғалымдардың еңбектеріне сүйене отырып, олардың дінге көзқарастарының ұқсастықтары мен айырмашылықтары ғылыми негізде сараланады. Сондай-ақ қазақ ағартушылық дәстүріндегі діннің рөлі мен оның философиялық мәні ашып көрсетіледі. Зерттеу нәтижелері қазақ ойшылдарының діни дүниетанымының тереңдігін және олардың заманауи қоғам үшін маңыздылығын айқындауға бағытталған.

https://doi.org/10.48081/PYGO1960

2025

Выпуск 2

Статья посвящена анализу мира образования в современную эпоху, трендам в сфере образования, изменившейся структуре образования, роли и места учителя/преподавателя и ученика/студента в реалиях цифры. Сфера образования сегодня разнообразна: академическое и неакадемическое (децентрализованное) образование. Децентрализованное образование – это не только тренинги, но и особые сегменты знания разного качества ( от высокого до низкого): корпоративные университеты и онлайн-школы, инфобизнес, инфоцыганство. Виртуальные классы, онлайн-образование в академической сфере выросли из дистанта и заочного образования. Параллельно этому процессу из корпоративного обучения появились качественные онлайн-школы и онлайн- академии , а также другие сегменты образовательного бизнеса. Академическое онлайн- образование делает больший акцент на теоретические знания , целостную и системную картину мира. Неакадемическое онлайн- образование сфокусировано на прикладном знании и навыках. У неакадемического сектора образования можно поучиться формированию образовательной среды, учету запросов целевойedutainment аудитории (личностных ценностей образования), мотивационным стратегиям, а также Edutainmentу и геймификации. Соединение этих моделей, продолжая традиции И.Канта, в единую, комплексную, интегральную систему может привести к значительному прорыву в сфере образования.

https://doi.org/10.48081/UILH9659

2025

Выпуск 1

Бұл мақалада қазіргі қоғамдағы діни бірегейліктің қалыптасу ерекшеліктері философиялық тұрғыда жан-жақты талданады. Зерттеу барысында жаһандану, ақпараттық технологиялар, саяси және мәдени үдерістердің діни сәйкестікке тигізген әсері кеңінен қарастырылды. Әлемдік үрдістердің ықпалымен дәстүрлі діни ұстанымдардың өзгеріске ұшырауы мен жаңа діни формалардың пайда болуы діни бірегейліктің тұрақтылығына әсер еткені көрсетілді. Діни бірегейліктің дағдарысына алып келген негізгі факторлар ретінде секуляризация, радикализация және діни плюрализм құбылыстары анықталып, олардың қоғамдағы көріністері сипатталды. Сонымен қатар, мақалада тұлғаның өзіндік санасы мен діни сананың өзара байланысы, адамның рухани болмысындағы діни бірегейліктің маңызы терең ашып көрсетілді. Қазіргі заман талабына сай діни бірегейлікті сақтау мен дамыту үшін діни білім беруді жетілдіру, діни сананы төзімділік, өзара түсіністік пен диалог негізінде қалыптастыру қажеттігі негізделді. Бірегейлік арқылы адам өзіне тән құндылықтар жүйесін құрып, қоғамдық кеңістікте өзіндік орнын белгілейді. Ал діни бірегейлік – тұлғаның өзін белгілі бір діни қауымдастықпен сәйкестендіру процесі ретінде қарастырылады. Мақала философиялық талдау әдістеріне сүйене отырып, философиялық талдау, салыстырмалы-талдамалық әдіс, тарихи-логикалық әдіс және мазмұндық талдау әдістерін қолдана отырып, діни бірегейліктің қазіргі жағдайы мен болашағына қатысты маңызды тұжырымдар ұсынады.

https://doi.org/10.48081/UNVF2032

2025

Выпуск 1

Мақалада қазіргі заманғы экологиялық ойлаудың өзгеру бағыттары мен адам бейнесінің табиғатпен арақатынасындағы жаңа философиялық тұжырымдары жан-жақты сарапталады. Адамзаттың қоршаған ортаға деген көзқарасының тарихи эволюциясы, дүниетанымдық ұстанымдардың өзгеруі мен экологиялық дағдарыс арасындағы өзара байланыстар ғылыми негізде талданады. Зерттеуде антропоцентристік көзқарас пен биосентристік бағыттардың арасындағы айырмашылықтар мен олардың экологиялық тепе-теңдік жағдайындағы мәні ашып көрсетіледі. Сонымен бірге, биосентризм мен экосентризм идеологиялары адам мен табиғат арасындағы өзара әрекетті моральдық-этикалық тұрғыдан қайта ойластыру қажеттігін негіздейді. Мақалада тұрақты даму тұжырымдамасы, экологиялық жауапкершілік, табиғатты сақтау мәселелері және экологиялық этика кең ауқымда қарастырылады. Авторлар адамзаттың жаһандық экологиялық мәселелерді шешудегі философиялық және дүниетанымдық рөлін ерекше атап өтеді. Экологиялық әділеттілік пен тұрақты даму арасындағы өзара байланыс, сондай-ақ биосентризм қағидаларының заманауи қоғамдағы қолданылу мүмкіндіктері де сараланады. Жұмыс барысында табиғат пен адам арасындағы үйлесімділікті сақтаудың маңыздылығы мен осы бағыттағы жаңа көзқарастардың әлеуеті көрсетіледі. Зерттеудің тағы бір өзекті қыры – адамның табиғатқа қатысты мінез-құлқын реттейтін моральдық және этикалық нормалардың философиялық негіздерін талдау. Мақалада постмодернистік тәсілдер, этикалық плюрализм мен феноменология аясындағы идеялар экологиялық дүниетанымның жаңа модельдерін қалыптастыруға мүмкіндік беретіні айтылған. Табиғатпен қарым-қатынаста жаңа өлшемдерді енгізу арқылы экологиялық мәдениетті дамыту қажеттілігі дәлелденеді. Жалпы алғанда, мақалада келтірілген ғылыми тұжырымдар экологиялық ойлаудың трансформациясы мен орнықты дамудың философиялық негізін терең түсінуге жол ашады.

https://doi.org/10.48081/CLWX8236

2025

Выпуск 1

Данная статья направлена на выявление существенного влияния индустрии туризма на укрепление концепций уважения и взаимопонимания между людьми. Она аргументирует, что туризм предоставляет не только экономические выгоды, такие как вклад в национальный внутренний продукт (ВВП) и создание рабочих мест, но и является мощным инструментом культурного обмена и диалога. В отличие от предыдущих исследований, фокусировавшихся на экономической стороне вопроса, данная статья акцентирует внимание на культурной значимости туризма и неотъемлемой необходимости использования этой индустрии в качестве аутентичного средства коммуникации. Статья подробно рассматривает ключевую роль туризма в содействии диалогу и культурному взаимодействию, коммуникации, освещая различные сценарии, в которых туристическая деятельность успешно раскрывает свой потенциал. Авторы анализируют случаи, когда туризм способствует преодолению культурных барьеров, способствуя формированию взаимного уважения и толерантности в различных регионах мира. В статье подчеркивается не только эффективность туризма в улучшении международных отношений, но и его способность стать мощным инструментом для создания мостов между различными культурными общностями, что способствует глобальному укреплению социокультурных связей.

https://doi.org/10.48081/QLTO8483

2025

Выпуск 1

Digital modernization is a reality of our time, when information technologies are totally woven into the social life of society, the processes of education, training and upbringing. Digitalization transforms the formed social processes and thus generates certain risks and threats. The purpose is to analyze the current state of education in the context of the digital paradigm, identify the risks and threats, as well as the prospects and opportunities for its further development. The object of the research is the modern education system and the new digital paradigm. The author analyzed the role of digitalization in modern education, identified the risks and threats, classical and digital models of education, prospects and opportunities for its further development. The conducted research allowed to conclude that in conditions when digital technologies have become an integral part of modern education, it is necessary to find ways to optimally balance between digital and classical forms of education.

https://doi.org/10.48081/PZMZ1898

2025

Выпуск 1